شبکه بهداشت و درمان رضوانشهر

بیماری ویروسی تب خونریزی دهنده کریمه کنگو CCHF بیماری خطرناکی است که با گزش یک کنه یا تماس با دام و لاشه دام آلوده منتقل می‌شود، اگرچه میزبان اصلی آن حیوانات است، ولی موارد پراکنده آن در انسان نیز دیده می‌شود. طیف وسیعی از حیوانات وحشی و حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند و بز میزبان اصلی این ویروس هستند. پرندگان معمولا نسبت به ویروس مقاوم هستند و به آن مبتلا نمی شوند؛ انسان هم در صورت تماس با حیوان مبتلا یا کنه آلوده به ویروس ممکن است مبتلا شود. این ویروس بیشتر حیوانات را مبتلا می‌کند، اما موارد تک گیر یا اپیدمی انسانی هم می‌تواند اتفاق بیفتد. تماس با فرد مبتلا هم می‌تواند باعث بیماری شود.

علایم در دام آلوده:

بیماری در حیوانات اهلی علائم چندان واضحی ندارد و با یک بیماری تب دار چند روزه تمام می شود . در فرم شدید ممکن است موجب سقط در گاو شود . ویروس در حیوانات نشخوار کننده اهلی مثل گاو، گوسفند ، و بز به مدت یک هفته پس از آلودگی و عفونت باقی می ماند.

علائم بیماری در انسان چیست؟

شیوع بیماری بیشتر در فصل گرم سال همزمان با فصل فعالیت کنه است. علائم بیماری در انسان: سردرد، تب شدید، کمردرد و درد مفاصل و عضلات، دل درد، اسهال، استفراغ، قرمزی چشم و سرخی گونه، خونریزی (مثلا بصورت نقطه‌های ریز مثل سر سوزن یا خونریزی‌های وسیعتر یا خون دماغ)، زردی.

علائم بیماری یک تا سه روز بعد از نیش کنه آلوده یا پنج تا شش روز بعد از تماس با حیوان آلوده ایجاد می‌شود. بعد از چند روز بیماری وارد مرحله خونریزی می‌شود. خونریزی خطر اصلی برای بیمار است و موارد منجر به مرگ اکثرا به دلیلی خونریزی‌های شدید داخلی است. مرگ و میر بر اثر بیماری زیاد است و به سی درصد می‌رسد.

راه انتقال بیماری تب خونریزی دهنده:

الف : توسط کنه : مهمترین ناقل و مخزن ویروس تب خونریزی دهنده کنگو – کریمه کنه می باشد. در مناطق وسیعی از کشور ما در محیطهای دامی عموماً این کنه مشاهده می شود. عفونت در انسان پس از گزش توسط کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست ایجاد می شود .

ب: تماس با خون ، ترشحات و بافت آلوده دامی

اگر در دوره ایی که ویروس در خون وجود دارد دام ذبح شود ، از طریق خون و گوشت تازه حیوان ذبح شده و یا در جریان مواردی مانند وضع حمل دام ، تماس با خون ، ترشحات یا بافت آلوده پیدا شود ، می تواند موجب انتقال ویروس به انسان شود البته چند ساعت پس از ذبح به خاطر حالت اسیدی که در گوشت پیدا می شود ویروس از بین می رود و بیشترین خطر هنگام تماس با خون و گوشت تازه دامی مطرح است . در کشور ما شایعترین راه انتقال ،  ذبح دام های آلوده و تماس با لاشه دام ، خون و احشاء پس از ذبح بوده است.

ج : انتقال انسان به انسان ( عفونت بیمارستانی (

تماس با خون و بافت بیماران به ویژه در مرحله خونریزی یا انجام هرگونه اقدامی که منجر به تماس انسان با خون آنها شود ، باعث انتقال بیماری می شود. بیمار در طی مدتی که در بیمارستان بستری است به شدت برای دیگران آلوده کننده است و همه گیریهای کوچک فراوانی به دنبال عفونتهای بیمارستانی در مراقبت از مبتلایان مشاهده شده است .

پیشگیری:

اساس پیشگیری مبتنی بر سه رکن عمده شامل بیمار یابی و درمان به موقع مبتلایان ، افزایش آگاهی عموم مردم ( در زمینه راههای انتشار و پیشگیری بیماری ) و تلاش سازمان ها و ارگانهای ذیربط جهت مبارزه با بیماری است . به اختصار می توان روش کنترل و پیشگیری بیماری را تحت عناوین ذیل ذکر نمود:

حذف ناقل :کنه ناقل،  که پس از آلودگی به ویروس مادام العمر آلوده باقی می ماند ، تقریباً در اکثر نقاط پرورش دام کشور ما وجود دارد لذا کنه زدایی دامها و کاهش جمعیت ناقل به کنترل بیماری می تواند کمک نماید .

محافظت از گزش توسط ناقل :کسانی که در محیطهای روستایی و دامپروری خصوصاً در فصول بهار تا پاییز حضور دارند بایستی اقدامات حفاظتی فردی جهت دور ماندن از گزش کنه را دانسته و رعایت نمایند . این اقدامات عبارتند از : استفاده از مواد دور کننده حشرات بر روی بدن و لباس پوشیدن نواحی در معرض گزش کنه مانند استفاده از دستکش ، پاچه شلوار را داخل جوراب کردن ، بستن دکمه سرآستین، بررسی منظم لباس و پوست از نظر وجود کنه و در صورت وجود ،  برداشتن آنها به طریقی که موجب ماندن قسمت دهانی کنه در پوست نشود. از له کردن کنه بر روی پوست بدن به شدت پرهیز شود.

پرهیز از تماس با منبع بیماری: تماس مستقیم پوستی مخاطی با خون و ترشحات آلوده دامی در حین ذبح یا زایمان دام موجب انتقال بیماری می شود. لذا در حین چنین اقداماتی بایستی از دستکش و لوازم محافظتی استفاده نمود . به عموم مردم نیز توصیه می شود از ذبح دام در محیط خارج از کشتارگاه خودداری نماید و با توجه به حساسیت ویروس نسبت به حرارت و از بین رفتن ظرف 15 دقیقه در حرارت 85 درجه سانتی گراد ، فرآورده های دامی به خوبی با حرارت بپزند . در صورت خوب پخته شدن ،  خطر انتقال بیماری وجود نخواهد داشت .

احداث تعداد بیشتری از کشتارگاههای صنعتی: با توجه به اینکه اسیدوزی که پس از چند ساعت از ذبح دام در جسد حیوان پیدا می شود. موجب از بین رفتن ویروس می شود در کشتارگاههای صنعتی لاشه دام به مدت 24 ساعت در فضای 4 درجه سانتی گراد نگهداری می شود و سپس به بازار عرضه یا منجمد می گردد. لذا توصیه بر این است که افراد از مصرف گوشت دامی به طور غیر بهداشتی ذبح و عرضه گردیده است ، خودداری نمایند . نهایتاً اقدام احتیاطی دیگر پوشیدن دستگش هنگام تماس با گوشت و خون دامی مشکوک می باشد.

بهسازی و کنترل منظم دامداریها و افزایش دامداریهای صنعتی به جای دامداریهای سنتی: محیط دامداریها را باید طوری ساخت تا امکان آلودگی آن را به کنه ، به حداقل رسانید و با بررسی مرتب ، در صورت آلودگی با سمپاشی ضد کنه ، کنه ها را از بین برد . 

کنترل آلودگی دامی: مهمترین اصل در کنترل بیماری کریمه کنگو دامی ایجاد قرنطینه های بین مرزی دامی است تا بطور جدی از تردد دام آلوده جلوگیری شود لذا به عموم مردم بایستی توصیه نمود به شدت از خرید و مصرف گوشت دامی که به طریق غیر قانونی و قاچاق وارد کشور می شود، خود داری نمایند .